Evran er unglingur.

Evran er 15 ára gömul og unglingsárin eru oft stormasöm. Eftir að hafa barist við kreppu í fjögur ár hafa leiðtogar ESB nú tækifæri til að endurskipuleggja og styrkja bankakerfið. Hvort það tekst er óvíst en það mun takast að halda evrunni án þess að myntkerfið virki vel. Lettland er nú hluti af evrusvæðinu en ákvörðun Letta er bæði pólitísk og efnahagsleg. Þeir hafa áhuga á að losna undan áhrifum Rússa og upptaka evrunnar er ein leið til þess. Á síðasta ári ákvað Írland að stíga út úr björgunarpakka ESB og AGS. Ríkissjóður Írlands verður nú að endurfjármagna sig á fjármálamarkaði. Erfiðleikar Grikklands, Portúgals og Kýpur er þungur kross. Skuldir gríska ríkisins er 175% af vergri landsframleiðslu sem er mjög hátt en hefur samt lækkað á undanförnum árum. Í Portúgal orsakaði djúp efnahagskreppa pólitíska kreppu og ólíklegt er að landið hætti samstarfi við Seðlabanka Evrópu og AGS á þessu ári. Erfiðast er ástandið Kýpur. Þar hefur landsramleiðsla dregist saman um allt að 20% síðustu árin. Helsta vandamálið er endurfjármögnun stærsta banka landsins. Fyrir Evrusvæðið í heild er spáð hagvexti sem nemur 1% sem er mjög hógvær tala. Á fyrrihluta ársins mun Seðlabanki Evrópu gera mjög viðmikla rannsókn og prófanir á stærstu bönkum evrusvæðisins. Þá er hægt að kortleggja mögulega veikleika og bregðast við þeim. Ef vel tekst til ætti traust manna á bönkum evrusvæðisins að vaxa. En það getur komið til erfiðra ákvarðana. Hugsanlega verða veikustu bankarnir að hætta starfsemi. Vandinn er að þetta gæti verið í löndum eins og t.d. Ítalíu þar sem ríkisfjármálin er einnig í slæmu ásigkomulagi.  Endurskipulagning bankakerfisins er afar mikilvæg en hún er pólitískt erfið. 

Verðbólga í USA og á Evrusvæðinu.

Verðbólgan er nú 0.8% á evrusvæðinu. Það er langt frá því að vera verðhjöðnun sem grefur hagkeerfið niður. Verðbólga í USA er 1.2%. Á þessum tölum er ekki eðlismunur. Raunveruleg verðhjöðnun, þ.e. lækkun á verðu neysluvara, hefur mjög neikvæð áhrif í hagkerfum þar sem skuldsetning er mikil. Það eru merki um hagvöxt á evrusvæðinu þó þau séu ekki stórvaxin. Það er líklegast að laun og verð byrji að hækka í Þýskalandi og öðrum hagkerfum sem standa vel. Evrusvæðið sker sig ekki úr. Mörg önnur svæði eru á mörkum eða nálægð verðhjöðnun. Vöxtur er hægur, mikið atvinnuleysi og þrýstingur á launum. Í USA hefur veikur dollari örvað vöxt og ýtt verðlagi upp. Evrusvæðið á í meiri erfiðleikum en USA. Veikustu hagkerfin ganga í gegnum afar erfiða og sársaukafulla aðlögun. Þar á lækkun raunlauna að leiða til betri samkeppnishæfni. Veiking evrunnar myndi einnig auka samkeppnishæfni svæðisins. 

Hvernig á að umgangast erlenda ferðamenn?

Ferðamálastofa Bretlands hefur sett saman bækling sem skýrir hvernig starfsfólk hótela á að koma fram við ferðamenn af ólíku þjóðerni. Samkvæmt þessu hafa Austurríkismenn gaman af meinfýsnum bröndurum, íbúar Hong Kong óttast anda og Þjóðverjar eru  mjög gagnrýnir og kröfuharðir. Það er nauðsynlegt að taka allar kvartanir alvarlega. Það á ekki að tala við Kanadamenn eins og þeir séu Bandaríkjamenn.(eðlilega!). Það á ekki að gera grín að framburði Indverja. Rússar vilja herbergi þar sem er hátt til lofts. Ekki á að brosa til Frakka og forðast augnsamband ef þú þekkir hann ekki. Þjóðverjar eru búnir að lesa marga ferðabæklinga áður en ferðin hefst og hafa þá með sér á hótelið. Talið ekki um peninga við Kínverja og forðist að koma honum í þá stöðu að vera miðpunktur athyglinnar. þessi bæklingur hefur vakið mikla kátínu í Bretlandi. John Cleese lék hótelstjóra í þáttaröð sem hét Fawlty Towers og sýnd var 1975. Allir þýskir ferðamenn sem komu á þetta hótel urðu að láta yfir sig ganga stöðugar umræður um seinni heimsstyrjöldina sem virtist eina áhugamál hótelstjórans. Hliðstæðar leiðbeiningar eru ekkert einsdæmi. Ferðamálayfirvöld í Frakklandi og Kína hafa einnig sent frá sér slíka bæklinga. Hvenær kemur röðin að Ferðamálastofu hér á landi?

Alþjóðleg rannsókn á nauðgun á vegum SÞ; orsakir, einkenni og afleiðingar...

Það er fullyrt að nauðganir séu mjög lítið rannsakaðar og þess vegna var þessi umfangs mikla rannsókn gerð. Í 6 löndum voru nauðganir rannsakaðar. Löndin eru Kína, Bangladesh, Kambódía, Indónesía, Sri Lanka og Papúa Nýju Gíneu.Rannsóknin tók tvö ár  eða frá jan 2011 til des 2012. Valin voru heimili út frá séerstökum skilyrðum og af hverju heimili var rætt við einn mann á aldrinum 18 til 49 ára. Hver einstaklingur fyllti ít ítarlegan spurningalista. Á svörunum var gerðar margvíslegar tölfræðilegar prófanir. Tekin voru viðtöl við 10178 menn. Verulegur munur var á löndunum hvað varðar tíðni nauðgana. Ástæður nauðgana voru að staðfesta rétt karlmanna, löngun í skemmtun og refsing. Víndrykkja skipti máli í tæpum þriðjungi tilvika. Annað sem einkenndi nauðgara félagslega var fátækt,  sársaukafull æsta, lítil samúð með öðrum,áhersla á yfirburði karla í kynlífsathöfnum og þátttaka í glæpagengjum unglinga. Af þeim sem nauðguðu höfðu rúm 20% hlotið dóm og setið í fangelsi. Það var mismunandi eftir löndum hversu margir höfðu beitt eiginkonur sínar ofbeldi og neytt þar til kynmaka. Tölurnar voru á bilinu 26-80%. Í þessari rannsókn var athyglinni aðallega beint að nauðgunum karla á konum öðrum en eiginkonu sinni og á körlum.(Það kom reyndar í ljós að nauðgun á eiginkonu var algengasta tegund anuðgunar í öllum löndum) Í viðtölum og á spurningalistum var ekki talað beint um nauðgun, þ.e. orðið var ekki nefnt. Dæmi: hefur þú haft samræði við konu sem var svo drukkin eða undir svo miklum áhrif að hú gat hvorki gefið samþykkir eða neitun til kynna. Nauðgun á konu annarri en eiginkonu var algengust. Árið áður en rannsóknin var gerð höfðu 2.5% karla í könnuninni nauðgað að meðaltali. Talan var hæst í Papúa Nýju Gíneu. Rúmlega helmingu þessara karla höfðu nauðgað í fyrsta skipti þegar þeir voru unglingar. Rúmlega helmingur finnur ekki til neinnar sektarkenndar eftir nauðgun. Giftir menn voru líklegir til að nauðga einir en menn með mjög litla menntun voru líklegri til að nauðga i hóp. Þeir sem höfðu verið vanræktir tilfinningalega í barnæsku eru líklegri til að nauðga en aðrir. Hópnauðganir tengdust veru í gengjum og fíkniefnaneyslu. 

Umfangsmiklar rannsóknir á nauðgunum hafa hingað til aðeins verið gerðar í Suður Afríku. Þar kom í ljós að tæp 40% karla höfðu einhvern tíma á æfinni nauðgað konur. Nauðganatíðni er Suður Aríku er afar há og voanandi undantekning í alþjóðlegum samanburði.  (lancet glob health).

Deilur um klám í Noregi.

Trine Rogg Korsvik er sagnfræðingur og vinnur að doktorsritgerð í kynjafræðum. Hún segir að í upphafi áttunda áratugarins hafi margir haldið því fram að klám hefði ekkert með stjórnmál að gera. Andstaðan við klám kom fyrst og fremst frá mönnum sem voru virkir innan kirkjunnar. Hreyfingin gegn klámi var þjóðleg og alþýðleg grasrótarhreyfing. Klámið varð að pólitísku viðfangsefni þegar femíniskar kvenréttindahreyfingargagnrýndu klámið vegna þess að það sýndi drottnun karla yfir konum. Samband kynjanna í klámmyndunum væri spegilmynd af því sem gerðist í samfélaginu. Það voru ekki eingöngu skrifaðar greinar í blöð og tímarit heldur fóru ungar konur í mótmælagöngur og brenndu klámblöð á báli. Klámbrennur urðu margar í Noregi. Það vakti mikla reiði þegar tveimur ungum stúlkum var sagt upp störfum hjá sporvögnum Óslóar vegna þess að þær höfðu rifið niður auglýsingu tímaritsins Nye alle menn (nokkurs konar norskt Playboy). Stúlkurnar tvær hétu Liv og Rannveig og þær fengu starfið aftur eftir mikil og almenn mótmæli. Fjölmörg blöð skrifuðu mikið um klámstríðið og klámbrennurnar. Nefna má VG og Klassekampen. 1977 sameinuðust 30 samtök kvenna í baráttunni gegn klámi. Þessi hópur var afar fjölbreyttur ; maóistar, konur í bændastétt, húsmæður, konur starfandi í trúfélögum, Eðlilega var og er nokkur tortryggni milli hópa. Í Noregi eru samtök mjög ólíkra hópa nokkuð algeng. Hreyfingin gegn aðild Noregs að ESB er dæmi um þetta. Þar sameinuðust borgarbúar, sveitafólk, kristnir og sósíalstar í eina hreyfingu. Í Noregi hafa rithöfundar verið dæmdir fyrir að skrifa klámfengnar bókmenntir. Agnar Mykle og Jens Björneboe voru dæmdir á sjötta áratugnum. Allt fram á níunda áratuginn er mikill meirhluti Norðmanna á móti klámi. Ný lög um klám voru sett 1985 og Framfaraflokkurinn var einn flokka á móti lögunum. Með tilkomu Internetsins hafa skapast algerlega nýjar aðstæður. (klassekampen).

Eru stríð gagnleg og leiða til framfara?

Sú virðist vera skoðun Ian Morris en hann er breskur sagnfræðingur og fornleifafræðingur. Hann hefur skrifað bók um sögu hernaðar allt frá steinöld til okkar daga. Hann kemst að þeirri niðurstöðu hernaðarleg valdbeiting hafi farið minnkandi ef litið er á síðustu 10 þúsund ár. Þróunin er í þessa átt og hin skelfilega 20. öld breytir engu um það. Allt er mótsagnakennt við stríð. Það hefur skelfilega hlið;manndráp, rán og eyðileggingu. En stríð er líka verkfæri eða tæki til að ná markmiðum. Fyrir þá sem deyja í stríði eða örkumlast getur stríðið ekki haft neitt markmið. Ef litið er á stríð sem hluta af langtíma sögulegu ferli er hægt að greina rökrænt ferli. Stríðin hafa til mjög langs tíma litið samfélagsskipanina öruggari og samfélögin ríkari og auðugri. Á síðustu öld létust 100 til 200 milljónir í stríði eða af völdum stríðsátaka. Þetta er skelfileg tala en hún er 1-2% af öllum þeim fjölda manna sem lifðu á síðustu öld.Í steinaldarsamfélögum voru milli 10 og 20% allra drepnir í stríðsátökum. Það eru sem sagt mun minni líkur að vera drepinn í stríði eftir iðnvæðingu en á steinöld. Valdbeiting er að minnka. Um 1250 var einn af hverjum 100 í Vestur Evrópu drepin í stríði. Á tímum Shakespeares var einn af hverjum 300 drepinn í stríði og 1950 var það einn af hverjum 3000. (framhald).

Waldorfskóli í Peking ; er strangur agi ekki nauðsynlegur til árangurs?

Nám er vinna og mikil vinna auk aga. Þetta eru ríkjandi viðhorf í kínversku skólakerfi. En það er hægt að leita annarra leiða og skoða aðra möguleika. Í Chunzhigu skólanum í Peking skjálfa nemendur ekki af ótta og kvíða. Kennarinn reiðist ekki og faðirinn skammast sín ekki ef hlutirnir ganga ekki alveg eins og þeir ættu. Allt þetta er ekki dæmigert fyrir Kínverja. Eitt ár fyrir nema kostar 4000 evrur. Einn faðir segir að skólaganga sonar hans eigi að vera skemmtilegri og fegurri en hans var. Kennarinn heitir Yu og hann heyrði fyrst af Waldorfskólum í Þýskalandi meðan hann var í háskólanámi. Yu fór seinna til New York og þar lærði hann kennslufræði Rudolf Steiner. 2008 kom hann aftur til Kína og nú eru 120 leikskólar og 20 skólar starfandi í Kína sem byggja á fræðum Rudolf Steiner. Yu segir að skólar í Kína séu betri en af er látið. PISA rannsóknir hafa staðfest það. En skólakerfið í Kína glímir við margvísleg vandamál. það er afar mikið af einbirnum í skólanum og það getur meir að segja verið erfitt að rétta hvert öðru hendina. Samkeppnin er hörð og kröfur foreldra miklar.Yu skipuleggur námið þannig að fyrstu árin er námsefnið léttara en í hefðbundnum skólum. Efir skólagönguna eru okkar nemendur jafn góðir og hinur segir Yu. Stangt til tekið eru Waldorfskólarnir dálítið kraftavert. Kínverska ríkisvaldið vill fylgjast með öllu. Með hverri hreyfingu, öllum ferðum í lestum og flugvélum, öllu sem gerist í fjölmiðlum...En í skólakerfinu er allt í lagi að gera tilraunir og á fleiri sviðum hafa verið gerðar tilraunir. (spiegel, www.rudolfsteinerweb.com)

Utanríkisráðherra Austurríkis er ekki líkur Gunnari Braga....

Hann heitir Sebastian Kurz og er 27 ára gamall. Hann er yngsti  utanríkisráðherra Evrópu. Hann hefur ekki lokið námi sínu og hefur enga reynslu af embættisstörfum.  Fyrir ungliðahreyfingu flokks síns ÖVP gerði hann kosningamyndband. Svartur gerir Vín graða segir hann í upptökuvélina. Svartur litur er flokkslitur ÖVP. Nú birtist Hummer jeppi og á vélarhlífinni stendur ljóshærð stúlka í svörtu bikini. Upptökuvélin súmerar á brjóst ljóshærðu stúlkunnar en hún og aðrar stúlkur byrja að dansa. Myndbandinu líkur það því að Kurt birtist og dreifir smokkum. Nokkrum mánuðum eftir gerð myndbandsins var Kurt skipaður ráðuneytisstjóri. Ekki voru allir sáttir. Fari það í rassgat skrifaði eitt af blöðum landsins. Og nú er Kurt utanríkisráðherra og í ráðuneyti hans eru 1200 starfsmenn. Laun hans 16 þúsund evrur á mánuði. Hann hefur embættisbifreið og marga bílstjóra. Erfið viðfangsefni eru á skrifborðinu ; NSA, hernaðaríhlutin í Sýrlandi og ESB aðild Tyrklands. Ban Ki Mon hringdi nýlega og einnig varnarmálaráðherra Ísrael. Carl Bildt sendi hamingjuóskir á Twitter. Kurt svaraði um hæl : "would be a pleasure to meet you soon". Ég er raunsær segir Kurt; Austurríki er ekki stórveldi. En Kurt á eftir að spjara sig. Hann hefur góða ráðgjafa og hann ætlar að ljúka námi sínu í lögfræði. Kannski gerist það hér á Íslandi eftir næstu kosningar að framagjarnir karlar og framagjarnar konur úr ungliðahreyfingum flokkanna fái tækifæri og verði skipaðir ráðherrar?

Der Spiegel: 5 árum eftir kreppu eru Íslendingar fullir sjálfstrausts...

Sjálfstrausti hefur þjóðin náð með því að legga áherslu á hefðbundnar og nýjar greinar s.s. sjávarútveg, endurnýjanlega orku og ferðaþjónustu. Að ógleymum prjónaskap. Íslendingar voru sjómenn og bændur-ritar þýski blaðamaðurinn-áður en þeir ákváðu að gera land sitt að spilavíti(casino) fyrir alþjóðlegt fjármagn. Eftir ævintýrin í spilavítinu sækja Íslendingar nú sjóinn að nýju. Líklega hefur það aldrei gerst í mannkynssögunni á svo skömmum tíma að svo miklum fjármunum hafi verið safnað saman en síðan glatast eða horfið aftur á jafn skömmum tíma. Þetta gerðist í aðdraganda hrunsins og í hruninu. En nú eru ýmsir hagvísar jákvæðir. Hvernig stendur á því ? spyr blaðamaður Spiegel Ásgeir Jónsson hagfræðing. Við upphaf íslenska undursins (líklega á Ásgeir við "góðærið"; innskot bloggara)var Þýskaland. Fram til dagsins í dag eru þýskir bankar stærstu lánveitendur Íslands. Árið 2010 áttu þýskir kröfur uppá 200 milljarða evra í íslensk fjármálafyrirtæki. Þjóðverjar virðast vera veikir fyrir Íslendingum. Wagner notaði fornnorrænar bókmenntir þegar hann samdi óperur sínar.Þýskir ferðamenn sem koma til Íslands er nú um 70 þúsund.En hvernig átti að bregðast við bankahruninu? Er þetta rétt lýsing á íslensku leiðinni : bankarnir fara í gjaldþrot, gengið fellur, fjármagnshöft og erlendar skuldir ekki greiddar. Af hverju ætti að borga allar skuldir? Seiðandi söngur hárra vaxta tældi erlenda fjárfesta til Íslands. Háir vextir og mikil áhætta; vogun vinnur og vogun tapar. En nú eru breyttir tímar. Gamlar dyggðir verða nýjar; vinnusemi þjóðarinnar, þjóðin er ung og aldursamsetning heppileg, vindur, vatnsorka, jarðvarmi og fiskistofnarnir. Þýski blaðamaðurinn talar næst við Valla Höskuldsson, fyrrum bankamann en núverandi sjómann. Hann er vélaverkfræðingur að mennt. Hann var rápgjafi í banka og lánaði há lán og fékk bónusgreiðslur. Þetta voru blekkingar og ég var blekktur segir hann núna. Skúli Mogensen er fjárfestirinn. Hann er einn að ríkustu mönnum Íslandsins. Hann er einngi álitinn ."einer der coolsten Isländer". Skúli segir að það séu 3 stór svið : sjávarútvegur sem er mikið skipulagður , ferðaþjónusta sem vex með ógnarhraða og orka, Ísland er land umhverfisvænnar orku. Það að glíma við afleiðingar hrunsins er líklega dýrasta hópmeðferð sögunnar. Eitt af því sem hægt er að gera og er mjög róaandi og gott er að prjóna. Það gerir Ragnheiður Eiríksdóttir. Prjónaskapur hefur aukist mikið eftir hrrun. Prjónavörur eru fallegar og þær hugga og róa mann segir Ragnheiður. Í lok greinar der Spiegel er rætt stuttlega við fjármálaráðherra Íslands.

Evran verður til 4.1. 1999.

Þetta markaði tímamót. Á dögum Karla Magnúsar á níundu öld var sameiginleg mynt í Evrópu en eftir það varð langt hlé. Það voru 11 ríki ESB sem tóku upp nýju myntina. Íbúafjöldi ríkjanna var 290 milljónir. Markmiðið var að efla hagvöxt og færa ríkin nær hvert öðru. Gengið var skráð 1.17 dollarar og greinilegt að ríkin ellefu ætluðu nýja gjaldmiðlinum stórt hlutverk í alþjóðlegu hagkerfi. Það var svo 1.1. 2002 að seðlar og mynt sáu dagsins ljós og gömlu gjaldmiðlarnir voru teknir úr umferð. Vatikanið  og Monako tóku einnig upp evru og auk þess nokkur önnur svæði í Evrópu. Upptaka evrunnar var umdeild. Margir óttuðust að skiptin sjálf yrðu erfið í framkvæmd og dýr. Sumir töldu hættu á verðbólgu. Grikkland tók upp evru 2001 eftir að umsókn hafði verið hafnað einu sinni. Evran var sett á stofn á grundvelli Maastricht samningsins frá árinu 1992.