Hagstofan : hægur bati á vinnumarkaði.

Úr nýjustu Hagtíðindum má lesa þær upplýsingar að áframhaldandi bati sé á vinnumarkaði. (Etv er óþarfi að minna á að vinnumarkaður hefur dregist saman síðan 2007 sem ekki er heldur gott viðmiðunarár.) Nú eru á vinnumarkaði 180200 starfandi og 8300 án vinnu og í arvinnuleit. Starfandi hefur fjölgað um 7500 á einu ári og atvinnulausum fækkað um 800. Nú eru 1900 manns sem hafa verið atvinnulausir lengur en eitt ár. Hlutfall starfandi er 79.1% af mannfjölda(16 til 74) og leita þarf aftur til ársins 2008 til að finna sambærilegar tölur. 144000 voru í fullu starfi og 36200 í hlutastarfi. Samkvæmt vinnumálakönnun Hagstofunnar er atvinnuleysi 4.4%. Atvinnuleysi er meira á höfuðborgarsvæðinu en á landsbyggðinni og mest hjá aldurshópnum 17 til 24 ára. 45% atvinnulausra höfðu verið án vinnu í 2 mánuði eða skemur. Þessar tölur gefa nokkuð góða mynd af ástandinu en margt fleira þarf að skoða. Hversu algengt er að fólk segi upp störfum og leiti nýrra starfa? Að öðru jöfnu ætti talan að vera tiltölulega lág. Fjarvistir starfsfólk ættu einnig að vera tiltölulega litlar. Þröngt atvinnuástand hefur eðlilega þau áhrif að vald atvinnurekenda vex en vald og möguleikar launafólks minnka að sama skapi.

Hver er Elisabet Aspaker?

Hún er sjávarútvegsráðherra Noregs og samstarfsráðherra Norðaurland í stjórn Hægri og Framfaraflokksins. Í Noregi virðast sömu vandamál og hér á landi. Ráðherra skortir fagþekkingu. Elisabet er fædd 1962 og hefur lengi starfað fyrir Hægri á sveitastjórnarstigi og í skóla-og menntamálum. Hún er menntaður kennari og hefur gengt mörgum trúnaðarstörfum á því sviði. Hún er þingmaður fyrir Tromsfylki. Skipan hennar í embætti ráðherra sjávarútvegsmála hefur mælst fremur illa fyrir hjá hagsmunasamtökum og félafasamtökum í sjávarútvegi. Þau telja hana óskrifað blað og án sérþekkingar á greininni. Greinin er fjölbreytt og flókin segir formaður Nordland Fylkes Fiskerlag. Ríkisstjórn Verkamannaflokksins og SV stefndi að því að norskur sjávarútvegur yrði í fremstu röð í heiminum en nú óttast hann að þetta verði ekki áfram stefnan. 2005 til 2009 var Aspaker í þeirri nefnd Stórþingsins seem fjallar um menntamál, málefni krikjunnar og málefni vísindalera rannsókna. Hún hefði því hugsanlega orðið ágætur menntamálaráðherra. Einhver kvótaregla virðist vera varðandi ráðherraskipan; einn frá Norður-Noregi,-ein kona gegn einum karli, og svo framvegis. Kannski er Aspaker niðurstaðan úr  einhverju slíku dæmi.

Landeigendur og náttúruperlur landsins.

Geysir er goshver og eitt ag frægustu náttúruundrum Íslands. Geyser er enskt orð sem merkir goshver. Geysir er í eigu ríkisins. Það eru einnig Strokkur og Blesi. Fyrir nokkrum dögum tilkynnti Landeigendafélag Geysir hf að á næsta ári myndi það hefja hóflega(sic) gjaldtaku á svæðinu. Taldi félagið að nauðsynlegar framkvæmdir á svæðinu hefðu dregist og nú yrði ekki lengur setið aðgerðarlaus. Þessir landeigendur eru ekki þeir einu sem hafa áhuga á gjaldtöku. Landeigendur Kersins hófu gjaldtöku í sumar. Þessi hópur á allt landsvæðið en allt sem gert hefur verið til uppbyggingar á svæðinu hefur ríkið framkvæmt og fjármagnað. Landeigendur Reykjahlíðar hafa tilkynnt gjaldtöku við Dettifoss á næsta ári. Staða landeigenda við Geysi er bágborin. Ríkið á 30% landsins og Umhverfisstofnun er rekstraraðili svæðisins. Það er deginum ljósara að félag landeigenda hefur engan rétt til einhliða gjaldtöku og ákvörðun þeirra og fréttatilkynning hefur verið undarlegt frumhlaup. Fjöldi eerlendra ferðamanna hefur vaxið ört á undanförnum árum. Því fylgir vaxandi álag á vinsæla ferðamannastaði. Stjórnvöld verða því að móta stefnuna fyrir greinina í heild. Við hverfum ekki aftur til miðalda og tökum upp brúargjald fyrir hverja brú sem farið er yfir. Hugmyndina um náttúrupassa þarf að útfæra.

Greiningardeild Arionbanka á villigötum.

Fyrir hrun höfðu greiningardeildir bankanna sérkennilegt hlutverk. Í reynd voru þær einhvers konar auglýsingarstofur sem höfðu það hlutverk að selja fegraða mynd af veruleikanum. Ónefndur stjórnmálamaður taldi þær jafnoka Þjóðhagsstofnunar sem hafði verið lögð niður. Nú er öldin önnur. Arionbanki er viðskiptabanki í eigu erlendra(bandarískra)vogunarsjóða. Greinigardeild er við bankann og samkvæmt nýjustu grein hennar hefur hún svipað hlutverk og hagfræðingasett Samtaka atvinnulífsins. Boðskapurinn er gamalkunnur og hefur verið endurtekinn í áratuganna rás. Hann er þessi: of miklar launahækkanir leiða til hækkunar á verði vöru og þjónustu og almennrar hækkunar verðlags eða verðbólgu. Og nú kemur gamalt vín á nýjum belgjum. Launavísitala hefur hækkað um 17.6% síðan í maí 2011 þegar síðustu samningar voru undirritaðir en kaupmáttur um 7.4%. Niðurstaðan er gömul, góð og margreynd ; launahækkanir voru fyrirtækjunum um megn! Hér er farið undarlega hratt yfir sögu. Getur það virkilega verið að laun og eingöngu laun hafi áhrif á verðbólgu? Hvað varð um krónuræfilinn og gengi hennar? Hvað varð um vaxtastigið eða fákeppni eða einokun á nánast öllum mörkuðum í landinu? Hvað varð um skiptingu þjóðartekna í launatekjur og tekjur af fjármagni? Allt gleymt og grafið? Auðvitað kemst greiningardeildin ekki hjá því að minnast á eitt og annað af þessu. Það er undarlega fátt sem greiningardeildinni dettur í hug að skoða. Hún nefnir aðeins framleiðnivöxt vinnualfs. Laun mega ekki vaxa hraðar en þessi vöxtur. Hvað þá um framleiðnivöxt fjármagnsins og skiptingu kökunnar margfrægu? Ekki eitt orð. Launaðir lofendur kapitalismans nefndi Karl Marx nokkra af hagfræðingum hans samtíma. Hverjir skyldu bera þessa nafnbót í dag?

ASI gagnrýnir ríkisstjórnina í nýrri hagspá.

Það er lítill hagvöxtur framundan og hann dugar ekki til að vinna bug á atvinnuleysi og ná fyrri kaupmætti. Fyrir kosningar endurtóku núverandi stjórnarflokkar í sífellu nauðsyn þess að auka fjárfestingar. Það væri lykilinn að hagvexti. Þegar þeir hafa tekið við stjórn landsins er ekki gripið til neinna aðgerða til að auka fjárfestingar. Fjárfestingarhlutfall er mjög lágt í sögulegu samhengi. Þær fjárfestingar sem eru í gangi eru verk fráfarandi ríkisstjórnar. Núverandi ríkisstjórn afsalaði sér milljarða tekjum í skatttekjum og veiðigjöldum og féll frá fjárfestingaráætlun fyrri ríkisstjórnar. Alls kostar óljóst er hvað verður um tvö stór mál. Annars vegar leiðréttingu verðtryggðra húsnæðislána og hins vegar afnám gjaleyrishafta. Ríkisstjórnin á eftir að sýna framá að hún hafi trúverðuga efnahagsstefnu. 

Eru atvinnuleysisbætur mælikvarði á kreppu?

Árið 2008 voru greiddar 4.5 milljarðar króna í atvinnuleysisbætur. Árið 2009 voru greiddar 21.3 milljarður. Hækkunin var 416%. 10370 töldu fram greiðslur atvinnuleysisbóta árið 2008. Ári síðar var talan 27638. Þessi tala hefur farið lækkandi og í fyrra fengu 19896 greiddar bætur frá Vinnumálastofnun. Bæturnar lækkuðu að raungildi um 17.4% milli áranna 2011 og 2012. Atvinnuleysisbætur fá þeir greiddar sem eru atvinnulausir allt árið, hluta ársins, eru í engu starfi eða eru í hlutastarfi. Á síðasta ári voru atvinnuleysisbætur að meðaltali 809995kr. Þessar tölur eru einn þráður í flóknum vef en þær segja mikla sögu. 

Hvað mega konur í Sádi-Arabíu?

Konur mega ekki taka bílpróf og aka bíl. Það er vel þekkt um allan heim. Þessi staðreynd er tákn fyrir lagakerfi sem er afar andsnúið konum og rétti þeirra. Réttindi kvenna í landinu eru talin þau minnstu sem þekkjast samkvæmt árlegri skýrslu World Economic Forum. Sérhver kona hefur karlmann sem gætir hennar eða leiðbeinir henni. Það getur verið faðir hennar, bróðir eða eiginmaður. Þessi maður ræður yfir henni á sama hátt og foreldri ræður yfir barni í okkar samfélagi. Hún þarf leyfi til að ferðast, vinna eða leita til læknis. Hún er háð honum um peninga, húsnæði.... Konur hafa annars flokks mannréttindi. Þeim er bannað að hafa samskipti við menn sem tilheyra ekki fjölskyldunni og þær hafa nánast engin pólitísk réttindi. Í uppeldi ungra stúlkan er þeim kennt að óttast heiminn fyrir utan eigið heimili. Þær eiga að nálgast hann með skömm. Barátta kvenna fyrir því að mega aka bíl hófst um mitt ár 2011. Sú barátta er einnig táknræn. Hún beinist gegn flóknu lagalegu og félagslegu valdakerfi. 

Noregur; Hoyre vill meiri aðlögun að ESB.

Tæp 20% norskra kjósenda eru hlynntir aðild að ESB en Vidar Helgesen nýr ráðherra Evrópumála gefur til kynna að framundan sé meiri aðlögun að ESB. Hann er reyndar þeirrar skoðunar að umsóknaraðild verði að veruleika ekki í náinni framtíð. Ráðherrann hefur áhuga á aukinni umræðu um ESB og EES. Á margan hátt er Noregur háður því sem gerist í Evrópu en hefur engin áhrif á löggjafarvaldið en í gegnum dýnamiskan EES samning verður Noregur að aðlaga sig. Stjórn Verkamannaflokksins og SV notfærði sér undanþáguheimildir varðandi 3ju reglugerð ESB um póstþjónustu. En nú verða undanþáguheimildir ekki notaðar. Venstre hefur verið á móti reglugerðum. Hægri eru hlyntir aukinni samkeppni og markaðsvæðingu í opinberum rekstri. Helgesen sér fram á að reglugerð um bankainnistæður gæti orðið deilumál. Hann er einnig þeirrar skoðunar að innflytjendamálið séu sameiginlegt mál allra Evrópuríkja. 

Ólafur Ragnar leggur sæstreng til Bretlands.

Í breska blaðinu The Guardian má lesa þá frétt að Forseti Íslands muni sækja ráðstefnu sem skipulögð er af Landsvirkjun og Bresk-Íslenska Verslunarráðinu og haldin verður næstkomandi föstudag í London. Minnisblað um gagnkvæman skilning var undirritað í maí síðastliðnum og koma Forsetans sýnir að mikil alvara er í málinu. Sæstrengurinn yrði sá lengsti í heimi og íslensk orka er ódýr. Undanfarin ár hefur áliðnaðurinn verið að dala og Íslendingar verða að leita annarra kosta segir blaðið. Ef samningar takast um sæstreng myndi það laga samband Íslands og Bretlands mikið en mjög reyndi á sambandið 2008 eins og flestir muna. Blaðið heldur því fram að ORG hafi leikið aðalhlutverk í því að samningaleið um Icesave var ekki farin. (Hvert var þá hlutverk kjósenda?)Blaðið segir ennfremur að í apríl hafi Íslendingar kosið SDG sem forsætisráðherra og er það nokkuð nýstárlegur skilningur á stjórnskipan landsins. SDG er sagður vera "nationalistic figure". Hagfræðistofnun Háskóla Íslands hefur skrifað skýrslu um lagningu sæstrengs. Þar segir að tenging raforkumarkaða leiði að jafnaði til hagkvæmari vinnslu og dreifingar. Í öllum útreikningum er raforkuverð erlendis í framtíðinni lykilforsenda og um þessa forsendu ríkir mikil óvissa. Að þessu gefnu má áætla að útflutningstekjur yrðu á bilinu 4 til 76 milljarðar árlega. Norðmenn hafa reynslu af rekstri sæstrengja og hefur sæstrengurinn til Hollands verið arðbær.  Af skyrslunni má ráða að málið og nauðsynlegar rannsóknir séu á byrjunarstigi.

Samherji siglir í miklum meðbyr.

Hagnaður síðasta árs nam 16 milljörðum króna. Tekjuskattur og veiðigjald voru samtals 3.3 milljarðar króna. Veiðigjaldið er 1.4 milljarðar. Fjórða árið í röð skila allar afkomueiningar samstæðunnar hagnaði. Í fyrra var hagnaður fyrir afskriftir og fjármagnsliði 21.6 milljarður. Eiginfjárhlutfall samstæðunnar er 44.3%. Bókfærður söluhagnaður var 1.6 milljarður króna. Meðal annars voru seldar eignir sem tengdust útgerð við strendur Afríku. Fjárfestingar á árinu námi 8.6 milljörðum króna. Hjá Samherja og dótturfélögum starfa nú 700 manns á Íslandi. 55% af veltu samstæðunnar kemur frá dótturfélögum erlendis. Sjávarútvegur er alþjóðleg grein eins og öll starfsemi Samherja sýnir. Veltufjárhlutfall er 1.65. Ekki eru reiknaðar fleiri tölur á heimasiðu Samherja hf. Fróðlegt væri að sjá t.d. hver er arðsemi eiginfjár, arðsemi heildareigna, hagnaðarhlutfall og arðgreiðsluhlutfall. Þessar tölur gefa tilefni til hugleiðinga; ef við hefðum 50 öflugustu útgerðarfyrirtækin hvað væri samanlagður hagnaður( fyrir afskriftir og fjármagnsliði) mikill ? hvað væri hann stórt hlutfall af öllum samanlögðum hagnaði greinarinnar?  Hallalaus fjárlög eru mikilvæg en þá eru tvær spurningar: til hverra á að sækja skatttekjur og gjöld? hvaða útgjaldaflokka á að skera niður eða taka gjald fyrir?