Þekkir SA ástæður verðbólgu á Íslandi?

Frá stríðslokum hefur verðbólga verið mikil hér á landi og talsvert meiri en í helstu viðskiptalöndum. Hún hefur verið mismunandi eftir tímabilum og frá 1991 hefur hún verið tiltölulega lítil. Frá 1971 til 1981 var meðalverðbólga 39.7%. En frá 2001 til 2009 var hún 6.2%. Verðbólga er verðrýrnun krónunnar og hefur margvísleg áhrif á verðmæta flutninga milli þjóðfélagshópa, atvinnugreina og kynslóða. En hverjar eru helstu ástæður verðbólgu hér á landi? 1)íslenska hagkerfið er lítið, einhæft og opið. Landið sérhæfir sig í afmörkuðum greinum og allt þetta gerir landið berskjaldað fyrir áhrifum af viðskiptakjörum. Landið flytur inn allar helstu nauðsynjavörur og vegna eðlis þeirra eru neytendur tiltölulega ónæmir fyrir verðbreytingum. Ísland er lítið markaðssvæði og innfluttar vörur verðlagðar í gjaldmiðli framleiðenda. Einnig er líklegt að trúverðugleiki peningastefnu og fjármálastefnu sé lítill hér á landi. 2) gengisbreytingar hafa ákaflega mikil áhrif á verðlag. Slakur árangur við stjórn peningamála eykur þessi áhrif. 3) Framkvæmd peningastefnunnar hefur (líklega) verið ábótavant. Fullyrt hefur verið að Seðlabankinn hafa beitt vaxtahækkunum of mikið. Peningastefnan hefur reyndar einnig verið gagnrýnd fyrir það að vaxtahækkun hafi verið of lítil. 4) ekki hefur verið samræmi á milli peningastefnunnar og fjármálastefnu stjórnvalda. ( S Í : Peningastefnan eftir höft.).

Kínamúrinn í hættu.

Kínamúrinn er eitt mesta mannvirki jarðarinnar. Hann er 1500 mílur að lengd. Á nokkrum stöðum er hann í hættu vegna byggingarframkvæmda og vegna þess að aðliggjandi landi hefur verið breytt í landbúnaðarsvæði. Talið er að tveir þriðju hlutar múrsins hafi verið skemmdir eða eyðilagðir. Múrinn var byggður fyrir 2200 árum en nú virðist hann vera að tapa orustunni við bændur sem búa í nágrenni við hann. Fyrir nokkrum áratugum var múrinn 10 til 15 metra hár en nú er hann sjaldnast meir en tveggja metra hár. Árið 2006 námu stjórnvöld úr gildi lög og reglur um vernd múrsins. Á Ming tímabilinu er talið að múrinn hafi verið 4000 mílur. Það er 10 sinnum fjarlægðin frá New York til Los Angeles.

Afnám peninga í umferð og ríkisvæðing bankakerfisins.

Larry Sommers er fyrrverandi fjármálaráðherra USA og hagfræðingur(auðvitað). Hann óttast að hagkerfi heimsins standi frammi fyrir 30 ára tímabili stöðnunar. Og þá er nauðsynlegt að grípa til mjög róttækra ráða.  Á ráðstefnu á vegum AGS hélt Summers því fram að hættulegt ójafnvægi væri í hagkerfi heimsins; sparnaður væri alltof mikill og fjárfestingar alltof litlar. þegar summa allra landa er fundin verður að vera jafnvægi en ekki í hverju landi fyrir sig. Vaxtastig á að koma á jafnvægi og Summers heldur því að raunvextir séu orðnir neikvæðir. Ef raunvextir eru neikvæðir hafa einkafyrirtæki ekki áhuga á fjárfestingum. Í Þýskalandi hafa fjárfestingar minnkað mikið undanfarin ár. Ef lágmarkslaun eru föst þýðir þetta aukið atvinnuleysi. Ef laun væru sveigjanleg niður á við yrði ástandið líklega enn verra. Neyslan myndi þá minnka mikið. Ef eitthvað er til í spádómum um langt tímabil stöðnunar merkir það í reynd efnahagshrun. Lífeyriskerfin myndu hrynja eins og auðvelt er að sjá fyrir sér. En hvað er þá hægt að gera? Það er hægt að afnema peninga í umferð og setja stýrivexti á -5. Við þessa aðgerð myndi einkaneysla örugglega vaxa þar sem fólk sér peninga sína hverfa. Það væri hægt að ríkisvæða allt fjármálakerfið og setja vexti á lánum til fjárfestingar niður fyrir markaðsvexti. Ríkið getur sótt sér ódýra peninga sem einkafyrirtæki liggja á og fjárfest. Það er tiltölulega einfalt að afnema peninga í umferð og taka upp rafpeninga alfarið. það gæti orðið pólitískt erfitt að koma þessu í gegn. Það er mjög skynsamlegt að ríkisvæða bankakerfið en það nægir ekki að eitt og eitt land geri það. Mikilvægustu ríki heimsins verða að gera það öll. Það er hægt að leysa málið með markaðslausnum og í þessu tilviki eru það umfangsmiklar fjárfestingar ríkisins. (Spiegel)

Aukið þunglyndi hjá ríkjum þjóðum?

Greinileg aukning á notkun þunglyndislyfja hefur verið hjá ríkari þjóðum undanfarinn áratug. Í nokkrum löndum fá meira en 10% fullorðinna þunglyndislyf. Kanada, Ástralía og öll Norðurlöndin eru í þessum hópi. Á undanörnum 3 árum hefur notkun slíkra lyfja aukist um 20% á ári í Kína en notkun var mjög lítil þar áður. Mjög líklegt er að læknar ávísi lyf við veikari tegundum þunglyndis. Án efa hefur fjármálkreppan og afleiðingar hennar haft sín áhrif. Á Spáni og Portúgal hefur notkun þessara lyfja aukist mikið. Þeir sem eru alvarlega sjúkir verða að taka lyf en ef um mildari afbrigði þunglyndis er að ræða eru lyf ekki nauðsynleg. Önnur meðferðarforn eins og viðtöl , hópmeðferðir og ráðgjöf bera árangur. Sjálfshjálparhópar gera mikið gagn. Ef ekkert af þessu er til staðar geta lyf hjálpað. Árið 2011 voru skammtar á dag á Íslandi 105.8 á hverja 1000 íbúa.  1989 var talan 14.9 á hverja 1000 íbúa. Í mjög mörgum löndum hefur orðið aukning en ekki svona gífurleg. Á þessu er fleiri en ein skýring sem læknar og félagsvísindamenn þurfa nauðsynlega að greina. Það er ljóst að mjög hraðar og miklar þjóðfélagsbreytingar hafa átt sér stað á þessum tíma. Nú þekki ég ekki hvernig greiningarhæfni lækna hefur þróast á þessum tíma.Auðvitað er rétt að skoða aukiðframboð á lyfjumog tilkomu nýrra lyfja. Nú er þunglyndi alvarlegur sjúkdómur og ein af mikilvægari ástæðum örorku. Virkni þunglyndislyfja er mjög umdeild og niðurstöður rannsókna misvísandi. Sjúkdómurinn er erfiður í greiningu og miklu skiptir að hann sé greindur rétt í upphafi.