Dauði og upprisa millistéttar.

Á miðstjórnarfundi Framsóknarflokksins sem haldinn var á Selfossi boðaði SDG upprisu íslenskrar millistéttar. Þessi yfirlýsing hlýtur að hafa komið fundargestum á óvart. Í hátíðlegri ræðu á Þjóðhátiðarhaginn hafði þessi sami SDG lýst því yfir að Ísland væri stéttlaust samfélag. Hann hefur nú skipt um skoðun og telur stéttirnar vera þrjár. Nú á að bæta hlut þeirra sem eru í miðjunni, þeirra sem hafa staðið í skilum, lagt á sig aukavinnu í miðju atvinnuleysi til að standa í skilum, þeirra sem hafa borgað og borgað en ekkert fengið. Á Bretlandi eru allir meðvitaðir um stéttskiptingu. Rúm 70% telja sig vera hluta af millistétt  Orðið kom fram um miðja 18. öld og þá táknaði það þann hóp manna sem var milli aðals og bændastéttar. Hagstofa Bretlands notaði orðið fyrst 1913 en þá var átt við fagstéttir(t.d. lögfræðing), forstjóra og hátt setta embættismenn. Orðanotkun breyttist og millistéttin gat nú verið smáborgarar, best setti hluti verkalýðsstéttar og skrifstofufólk. Karl Marx leit á millistétt sem smáborgara,.þe. sjálfstæða atvinnurekendur sem höfðu ekki launafólk undir sinni stjórn. Hann taldi að þessi hópur myndi hverfa og renna inní stétt launafólks. Skilgreiningar hagfræðinga og félagsfræðinga á millistétt eru afar mismunandi  og þess vegna er stéttin misstór eftir rannsóknum(sic).  Stéttarhugtök hafa mikið verið notuð við rannsóknir á mismunandi aðferðum við uppeldi barna. T.d. fá börnin mikla athygli, er hlustað á þau og málin útskýrð... kemur þá fram verulegur munur eftir menntun og stéttarstöðu foreldra. Árið 2009 lýsti tímaritið The Economist því yfir að meir en helmingur mannkyns tilheyrði millistéttinni. Árið eftir áleit OECD að 1.8 milljarður manna tilheyrði þessari sömu stétt. 

Af heilsufari landsmanna.

OECD hefur gefið út rit um heilbrigðismál í aðildarríkjum stofnunarinnar. Samdráttur á útgjöldum til heilbrigðismála var 3.8% að meðaltali á ári hér á landi 2009 til 2011. 9% af vergri landsframleiðslu fara í þennan málaflokk. 76% landsmanna telja sig vera við góða heilsu. 2001 er tíðni ungbarnadauða hér á landi 1.6 af 1000 lifandi fæddum börnum. Sú tala er lægst í OECD. 3.3% einstaklinga á aldrinum 20 til 79 eru taldir vera með sykursýki. 14% fullorðinna reykja daglega hér á landi. 21% fullorðinna eru of þungir hér á landi. Starfandi læknar á 1000 íbúa eru 3.5 og þriðji hver læknir er kona. Hjúkrunarfræðingar og sjúkraliðar eru 15 á hverja 1000 íbúa. Komur til lækna eru 6.1 á íbúa. Legur á sjúkrahúsum  eru færri og legutími styttri en að meðaltali í OECD löndum. Notkun þunglyndislyfja er mjög mikil hér á landi eða 106 dagskammtar á hverja 1000 íbúa á dag. Notkun sykursýkislyfja er hins vegar mjög lítil. Reikna má með að 87.5% kvenna sem greinast með brjóstakrabbamein lifi 5 ár eða lengur. Það er fyrir ofan meðaltal OECD ríkja. Heilbrigðisútgjöld eru 18% af útgjöldum heimila. Hlutfall þeirra semfara ekki til tannlæknis þótt þess sé þörf er mjör hátt hér á landi sérstaklega hjá tekjulágum hópum. Hlutur heimila í tannlæknakostnaði hér á landi er 82% sem er afar hátt. (Hagstofan). 

Hvað er bananalýðveldi?

Honduras einkennist af ofbeldi, fátækt og pólitískri spillingu. Morðtíðni er með því hæsta sem gerist. Í dag eru forsetakosningar en fjórum árum áður eftir valdarán hafði forsetinn flogið í herflugvél á náttfötunum til Costa Rica. Fyrir hundrað árum var þetta land kallað bananalýðveldi í fyrsta skipti. Það var bandarískur rithöfundur O Henry(W S Porter) sem fyrstur notaði þetta orð í smásögu sem hann skrifaði 1904. Hann var þá á flótta undan réttvísinni. Hann sneri aftur til USA, sat í fangelsi , gaf út smásögur sínar og drakk sig siðan í hel. United Fruit Company var risastór fyrirtæki og hafði mikil pólitísk völd í þeim löndum sem það starfaði í. Nafngift O Henry beindist að þessu. Fyrirtækið lagði vegi, járnbrautateina og hafnir og fékk land í staðinn. CIA hafði sína menn á staðnum til að tryggja velviljaða stjórnendur enn frekar. Banalýðveldi er sem sagt land þar sem erlend fyrirtæki ráðskast með innlend stjórnvöld. En í dag hafa nýjar afurðir séð dagsins ljós og þær gefa af sér mikinn arð. Það er kókaín. Nær allt kókaín sem flutt er frá Suðri til Norðurs er flutt um Honduras. ( The Economist).

Bankamenn og mannætur.

Hvað eiga bankamenn og mannætur sameiginlegt? Til dæmis það að mannfræðingar hafa rannsakað báða hópa. Joris Luyendijk er hollenskur mannfræðingur og blaðamaður. Hann rannsakaði bankamenn í City í London í tvö ár. Bankamenn eru umdeildur hópur og fjármálakreppan skaðaði alvarlega orðspor þeirra. Ein milljón manna vinnur í breska fjármálageiranum. Square Mile í miðborginni og Canary Wharf í Dockslands eru miðstöðvar fjármálanna. Joris vann að rannsoknarverkefni. Hann átti að greina og lýsa hegðun m venjum, siðum , vonum og sorgum bankamanna. Hann tók 200 viðtöl og fjallaði um þau á bloggsíðu sinni á Guardian en nú ætlar hann að gefa út bók. 1995 beitti Joris þátttöku athugun þegar hann rannsakaði námsmenn í Kario í Egyptalandi. Í rannsókninni í London var Joris sá sem er utangarðs og tilheyrir ekki hópnum. Það tók tíma að vinna traust en svo vildi mikill fjöldi bankastarfsmanna tjá sig undir nafnleynd. Kvikmyndin Wall Street hefur skapað opinbera ímynd starfsmanns í fjárfestingarbanka. Þar eru snyrtilegir ungir menn með axlabönd sem vinna undir miklu álagi.  Joris talaði við breiðan hóp manna ,m.a. þá sem störfuðu við áhættumat og við starfsmann lögmannastofa. Sumir reyndu að vera sig ; menn verða að vinna mikið og lengi til að fá góð laun en aðrir sögðust vinna mikið og lengi og fá lág laun. Í City skipta eingöngu hæfileikar máli en stéttarstaða eða vera kominn af ríku foreldri. Hæfileikafólk úr verkalýðsstétt hefur hér góða möguleika; um þetta voru allir sammála. Mörgum fanst að allir hjakkaði í sama farinu og fyrir kreppu. Einstaka haus hefði fokið en kerfið væri það sama. Bankar borga matsfyrirtækjum til að meta sig; það hefur ekki breyst. Endurskoðunarfyrirtæki eru um leið ráðgjafarfyrirtæki bankanna. Markaðurinn bregst. (Spiegel).