Alvarlegt ástand á leigumarkaði.

Undanfarnar vikur hefur verið mikil umræða um ástandið á leigumarkaði á höfuðborgarsvæðinu. Ljóst er að framboð hentugs íbúðahúsnæðis er miklu minna en eftirspurn. Leiguverð hefur rokið uppúr öllu valdi og æ lélegri íbúðir eru boðnar til leigu. Eins og oft er í slíku ástandi eru alltaf einhverjir sem ganga langt til að öðlast skjótfenginn gróða. Há leiga leiðir til þess að óeðlilega hátt hlutfall af ráðstöfunartekjum fer í að borga leigu. Í mörgum löndum Evrópu er leiga jafn góður kostur og að eiga eigið húsnæði. Réttur leigjenda er sterkur og fjárhagslegur stuðningur hins opinbera hliðstæður þeim sem eigendur húsnæðis fá. Íslenskur leigumarkaður á mjög langt í land að ná þessu. Til að vinna á þessu þarf langtímaaðgerðir og skammtímaaðgerðir. Á Alþingi hefur þingflokkur Samfylkingar lagt til skammtímaaðgerðir til að leysa bráðan vanda . Þær eru m.a.: húsnæðisbætur taki mið af tekjum og eignum og tryggi sambærilegan stuðning við leigjendur og eigendur húsnæðis. Veittur verði stofnstyrkur til leigufélaga sem sinni langtímarekstri á leiguhúsnæði. Íbúðalánasjóði verði gert kleyft að selja íbúðir til leigufélaga.

Hagur ríkissjóðs og fjármál hins opinbera.

Tekjuafkoma var neikvæð um rúma 16 milljarða á öðrum ársfjórðungi þessa árs. Tekjuhallinn var 3.8% af landsframleiðslu sama tímabils. Fyrri hluta ársins nam tekjuhallin 2.9% af landsframleiðslu tímabilsins. Launahækanir og fjárfestingar skýra útgjaldaaukningu síðustu 12 mánaða. Heildarskuldir ríkissjóðs námu 1913 milljörðum króna um mitt ár 2013 og er það 109% af áætlaðri landsframleiðslu ársins. Hrein peningaleg eign er neikvæð um 864 milljarða króna. Á öðrum ársfjórðungi voru heildartekjur hins opinbera 187 milljarðar króna en heildartekjur á rekstrargrunni 136 milljarðar. Peningalegar eignir voru 1049 milljörðum króna. Tekjuhalli ársfjórðungsins hjá sveitarfélögunum er áætlaður 2.1 milljarður króna (Hagtíðindi 10.9. 2013)

Hvað hindrar atvinnuvegafjárfestingu?

Einkenni kreppu er lág fjárfeting, lítil eftirspurn,offramleiðsla á kapitali og miklar skuldir. Atvinnuvega fjárfestingar hafa verið í lágmarki undanfarin ár. Hægri menn hafa kennt skattastefnu vinstri stjórnar um. Það hentar hugmyndafræði þeirra vel en kemur veruleikanum lítið við. Eitt helsta einkenni íslenskra fyrirtækja eftir hrun er afar mikil skuldsetning. Sjávarútvegsfyrirtækin hafa greitt erlendar skuldir hratt niður og nokkur þeirra hafa verulegt svigrúm til nýfjarfestinga. Nefna má Ísfélag Vestmannaeyja og Brim. Könnun innan SI hefur sýnt að skuldir íslenskra fyrirtækja eru tvöfalt meiri ef miðað er við hlutfall af Ebitda en er hjá fyrirtækjum almennt í Evrópu. Í fyrra voru heildarskuldir fyrirtækja 170% af vergri landsframleiðslu og höfðu lækkað mjög mikið frá 2008 en þá var hlutfallið 372%.  Um þessar mundir er álverð lágt, birgðir ákaflega miklar og mikil óvissa um framhaldið. Það er ljóst að gjaldeyrishöftin hindra starfsemi fyrirtækja með ýmsum hætti. Áhættufælni er meðal lánveitenda og fjárfesta. Þeir sem ráða yfir fjármagni til fjárfestinga eru lykilmenn í markaðskerfinu. Þeir hafa mikil völd. Þegar þeir sjá að forsendur hafa skapast fyrir nægilega arðsemi fjárestinga munu fjárfestingar vaxa að nýju.