Jólanóttin í þjóðsögum og þjóðtrú.

Það er algengt stef  í þjóðsögum að karl eða kona verði að dvelja ein á bænum á jólanóttu. Þá gátu álfar birtst eða huldufólk og haldið sín jól. Í Eyrbyggju birtast drukknaðir sjómenn á Fróðá og setjast að drykkju.  Það er einn hluti hinna mögnuðu Fróðárundra.Grettir glímdi við Glám hinn sænska á jólum. Þjóðsagnaminni  um álfkonu er tengt jólum. Þræði þjóðsögunnar má lýsa svona með einfölduðum hætti. Óþekkt kona kemur á sveitabæ og gerist vinnukona. Á jólum þegar allir ganga til messu er hún ein á bænum. Ef einhver er hjá henni deyr hann skömmu síðar. Hugrakkur maður njósnar um konuna. Hann sér hvar hún gengur inn í bjargið og er fagnað af álfum. Hildur álfadrottning, svo notað sé þekkt nafn,   dansar á jólanótt en hugrakka manninum tekst að ná í grip til sönnunar. Daginn eftir segir hann bónda alla söguna en álfadrottningin hverfur til álfheima og er laus úr álögum. Þessi söguþráður er til í margvíslegum breytilegum útgáfum.