Bankarnir eru veiki hlekkur Evrusvæðisins ; mat OECD.

Bankarnir þurfa nauðsynlega á auknu fjármagni að halda til að tryggja stöðugleika og áframhaldandi vöxt. Bankarnir hafa of mikið af slæmum eða áhættusömum lánum. Það er nauðsynlegt að treysta fjárhag bankanna og vera viðbúinn skammtíma bakslagi.Danski hagfræðingurinn J Elmeskov varar við því að bankarnir standi veikt ef skuldastaðan versnar. Að hans mati er nauðsynlegt að efla eftirspurn jafnvel með óvenjulegum aðgerðum til að koma í veg fyrir að  batinn stöðvist. Á þessu ári er búist við að hagvöxtur í öflugasta ríkis evrusvæðisins Þýskalandi verði 0.7%, vöxtur í Frakklandi verði 0.4% en samdráttur á Ítalíu verði 1.8%. Iðnframleiðsla er á uppleið og bjartsýni stjórnenda fyrirtækja einnig. Eftir sem áður er batinn hægari á Evrusvæðinu en í USA og Japan. Vöxtur er nú hægari í BRIC löndunum og á t.d. Indland í nokkrum erfiðleikum. 

Alþjóðadagur sjálfsvígsforvarna.

Á morgun 10. 9. er Alþjóðadagur sjálfsvígsforvarna. Mikill meirihluti þeirra sem fremja sjálfsvíg hafa átt við þunglyndi að stríða en stundum aðrar geðraskanir. Þunglyndi er alvarlegur og algengur sjúkdómur. 15-25% einstaklinga verða þunglyndir einhvern tíma á ævinni. Fyrir samfélagið og einstaklinginn er sjúkdómurinn ákaflega dýr. Á Íslandi eru 12.8 sjálfsvíg á hverja 100 þúsund íbúa að meðaltali. Þetta merki að þrír til fjórir einstaklingar svipta sig lífi í hverjum mánuði. Ákveðnir hópar virðast í meiri hættu en aðrir; ungir karlar og konur í alvarlegum fíkniefnavanda, atvinnulausir, drykkjusjúkir og ungir samkynhneigðir. Á árunum 2001 til 2010 sviptu sig 336 manneskjur lífi. Í klassískum kenningum félagsfræði er sjálfsmorð skýrt út frá tengslum einstaklings og samfélags. Ekki er átt við samfélagið í heild sinni heldur mikilvæga hópa sem einstaklingurinn tilhreyrir. Ef náin tengsl milli einstaklings og þessara hópa rofna skapast tómarúm og einstaklingur finnur fyrir tilfinningu einangrunar og tilgangsleysis. Mjög sterk siðaboð mæla gegn sjálfsvígum og mikil samfélagsleg þöggun er kringum sjálfsvíg. Sjálfsvíg eru endir á flókinni atburðarrás og hvert sjálfsvíg hefur sín sérstöku einkenni. Við siðrofsástand eða siðferðilega upplausn getur tíðni sjálfsvíga hækkað mikið.

Á ferðaþjónustan framtíð?

Gullgrafarastemming virðist ríkja í ferðaþjónustu. Fjöldi erlendra ferðamanna vex ár frá ári og margir mættir á vettvang til að fá sinn skerf af kökunni. Ekki virðiast allir hafa tilskylin leyfi og réttindi. Neðanjarðarhagkerfið vex. Hluti tekna, t.d vegna leigu á íbúð eða húsi skilar sér aldrei inní þjóðarbúið. Skatteftirlitið er eins og árabátur að stöðva millilandaskip. Langflestir eru strangheiðarlegir og hafa allt sitt á hreinu og skilar öllum sköttum og gjöldum. Greiðir laun samkvæmt samningum og allan launakostnað. Margir sjá aukningu næstu ára fyrir sér í hillingum. 15% aukning á ári út áratuginn merkir að fjöldi ferðamanna verður 2.1 milljón 2020. Tekjur greinarinnar í erlendum gjaldeyri á síðasta ári voru 238 milljarðar. Ef spáin um aukningu gengur eftir mun greinin taka við af sjávarútvegi sem lykilgrein. Öllum er ljóst að ef á að taka sómasamlega á móti þessum fjölda og vernda náttúruperlur landsins í leiðinni verður að koma til samstillt átak margara aðila undir forystu stjórnvalda. Stefnumótun er á þeirra hendi. Mikil þörf er á grunnrannsóknum. Ekki er nóg að byggja hótel vítt um landið þótt það sé gott út af fyrir sig. Það er fróðlegt að skoða tölur um veltu í greininni. Velta hjá bílaleigufyrirtækjum voru tæpir 18 milljarðar á síðasta ári skv. tölum Hagstofunnar. Árið 2008 var veltan rúmir 8 milljarðar. Velta veitingastaða var 36 milljarðar árið 2008 en í fyrra var veltan 48.5 milljarðar. Þessar tölur segja sína sögu. Fjölgun erlendra ferðamanna er mikil en tekjur á hvern ferðamann fara minnkandi. Möguleikar greinarinnar eru góðir en veldur hver á heldur.

Alþjóðlegur dagur læsis 2013.

Hvernig er ástandið ef litið er á allar þjóðir jarðarinnar? 84.1% allra fullorðinna,þ.e. 15 ára og eldri, er læs. Hlutfall kvenna er lægra eða 79.9%. 775.3 milljónir manna eru ólæsar. Þar af eru konur tæp 64%. Læsi ungs fólks á aldrinum 15 til 24 ára er 89.9%. Hlutfall hjá ungum konum er 86.6%. Ungt ólæst fólk er 123 milljónir. Læsi er minnst sunnan Sahara eyðimerkur í Afríku og í Suður-og vestur hluta Asíu. Í 11 löndum heims  er læsi minna en 50%. Í iðnvæddum þróuðum ríkjum er læsi milli 90% og 100%. Ólæsi fullorðinna hér á landi mun vera nálægt 4%. 

Sigur hægri flokka í Noregi?

Samkvæmt könnun blaðsins Klassekampen munu Hoyre og Frp ná meirihluta í norsku koaningunum. Óvissa er þó umtalsverð sérstaklega hvað varðar útkomu litlu flokkanna. Samkvæmt spánni munu áðurnefndir flokkar fá 88 þingmenn og geta myndað meirihluta án samstarfs við Krf og Venstre. Verkamannaflokkurinn og Hoyre eru nánast jafn stórir samkvæmt könnunum og enn á umtalsverður hluti kjósenda eftir að ákveða sig. Afstaða borgaralegu flokkanna til Frp hefur einkennst að tortryggni og vilja til að greina sig frá honum og stefnumálum hans. Innflytjendamálið skipta þar mestu. Það mun ekki verða auðvelt fyrir hægri flokkana að mynda stjórn. Eftir sem áður bendir allt til þess að mynduð verði borgaraleg stjórn eftir kosningar. Spurningin er frekar; hvaða flokkar mynda stjórnina. Núna bendir margt til þess að Framfaraflokkurinn verði í næstu stjórn. 

Veiðigjaldið og biðin eftir innistæðulausum loforðum.

Þeir sem kusu ríkisstjórnarflokkana og tryggðu þeim meirihluta á Alþingi bíða. Beðið er eftir stóru skuldaniðurfellingunni sem lofað var. Kannski gerist eitthvað um áramótin. Vitað er að flöt niðurffelling verðtryggðra skulda gagnast fyrst og fremst þeim sem eiga miklar eignir , skulda mikið og hafa háar tekjur. Mikill meirihluti kjósenda stjórnarflokkanna er ekki í þessum hópi. Beðið er eftir tillögum hagræðingarhópsins ("dauðasveitarinnar"). Hópurinn skiptist í tvennt.Annars vegar eru mjög yfirlýsingaglaðir, auðæstir og klaufalegir Framsóknarmenn sem komið hafa sjálfum sér í bobba með vanhugsuðum yfirlýsingum. Hins vegar Sjálfstæðismenn sem ákaflega lítið hafa tjáð sig við fjölmiðla. Eftir að ríkisstjórnin hafði verið mynduð tóku flestir ráðherrana sér langt og verðskuldað sumarfrí. Af sumum fréttist helst í útlöndum. Sem sagt ; engin brýn og brennandi mál sem þurfti að ganga í. Nokkrir stjórnarliðar virðast hafa fengið fréttaflutning Ríkisútvarpsins á heilann. Hafa þeir deilt þessum þjáningum sínum með þjóðinni í formi yfirlýsinga og greinaskrifa. Undanfarið haf mörg stór fyrirtæki í sjávarútvegi greint frá afkomu sinni. Hún virðist afbragðsgóð; mikill hagnaður, eiginfjárstaða sterk og nægt svigrúm til að greiða hluthöfum ríkulegan arð. Núverandi meirihluti lækkaði veiðigjald á útgerðir sem stunda bolfiskveiðar mjög mikið. Engin hagfræðileg rök lágu til þess. Tveir helstu sérfræðingar landsins í auðlindahagfræði hafa marglýst því yfir að stórar útgerðir geti borið mun hærra gjald. Ríkisstjórnin er því að skera niður skatttekjur ríkissjóðs. Með kaldhæðni mætti segja að það sé væntanlega til að geta skorið enn meira niður á útgjaldahlið. Nú hefur fjármálaráðherra komið með flata 1.5% hagræðingarkröfu á öll ráðuneyti. Það er afar undarlegt að ekki skuli forgangsraðað í ljósi aðstæðna. 

Bloggari vill verða borgarstjóri í Moskvu.

Alexej Nawalny er þekktur gagnrýnandi Putins forseta og stjórnarhátta hans. Í dag er kosið um embætti borgarstjóra og Nawalny bauð sig fram. En líklega verður hann ekki kosinn. Ráðandi öfl hafa ekki áhuga á heiðarlegum kosnningum. Ríkjandi borgarsjóri heitir Sergej Sobjanin. Embætti borgarstjóra Moskvu er afar mikilvægt. Hann er þriðji í valdaröðinni á eftir forseta og forsætisráðherra. Hann hefur víðtæk völd og mun meiri áhrif en t.d forsetar þingsins. Í Moskvu býr einn tíundi hluti Rússa og borgin er fjármálamiðstöð landsins. Samkvæmt skoðanakönnunum mun Sobjanin fá 50% atkvæða og það nægir. Hann er hins vegar ekki vinsæll og þykir þurr tæknikrati. Nawalny hafði verið dæmdur í sýndarréttarhöldum en yfirvöld sáu að sér og lýstu þvi yfir að réttarhöldin væru ólögleg. Nawalny gat þá boðið sig fram sem kannski var hluti af leikfléttu Putin. Samkvæmt skoðanakönnunum nýtur Nawalny stuðnings 16-20%. Ef fleiri frambjóðendur fá nálægt 10% yrði kosin önnur umferð. Nawalny hefur bloggað gegn spillingu en ráðandi öfl geta notað alls konar spilltar aðferðir gegn honum. Ef Nawalny fær milljón atkvæði er það mikill persónulegur sigur en í reynd er einn hugaður einstaklingur að berjast gegn spilltu kerfi.

Ráðstöfunartekjur og kaupmáttur.

Árið 2010 var kaupmáttur tímakaups hér á landi um 82% af meðaltali ESB ríkjanna. Á sama tíma var þjóðarframleiðsla á mann fyrir ofan meðaltal. En vinnutími er langur hér og atvinnuþátttaka mikil. Gildir það jafnt um karla og konur. Mikið vinnuálag getur verið streituvaldur fyrir fjölskylduna.  Framleiðni er almennt lítil hér og það er stórt vandamál. Auknig á framleiðni felur margt í sér ; menntun, vinnuskipulag, stjórnun, arðsamar fjárfestingar og svo framvegis. Það er mikilvægt að laun á Íslandi séu samkeppnishæf. Vinnumarkaður er alþjóðlegur og vinnuaflið leitar þangað sem bestu kjörin er að fá. Hið eiginlega byggðavendamál snertir ekki lendur landsbyggð og höfuðborgarsvæði heldur Ísland og útlönd. Það er reynsla fjölmargra Íslendinga sem flust hafa til Noregs á undanförnum árum að þar er kaupmáttur ráðstöfunartekna mun meiri en hér. Vinnutíminn er styttri en hér. Reyndar streyma fólk frá fjölmörgum löndum inná norskan vinnumarkað og eru t.d. Svíar mjög fjölmennir. Krónan er merkileg; niðursveifla merkir lækkandi kaupmátt og hrun krónunnar merkir hrun kaupmáttar. Ef laun væru verðtryggð væri þetta ekki vandamál fyrir launafólk en líklega þeim mun meira vandamál fyrir útflutningsfyrirtæki. Kaupmáttur ráðstöfunartekna jókst að meðaltali um 4.3% á árunum 1994 til 2008. En þá kemur rofið mikla; kaupmátturinn lækkar um 16.4% árið 2009 og um 12.9% 2010. Ef kaupmátturinn var 100 árið 2008 var hann orðinn 73 árið 2010. 2011 varð síðan aukning um 5.1%. Erfitt er að bera saman tölur og ár. Segja má að kaupmátturinn 2007 hafi verið tilbúningur eða hókus pókus. En veruleikinn og staðreyndir eru harðar í horn að taka.

Einar K og Frosti um traust á Alþingi.

Alþingi nýtur ákaflega lítils trausts og eðlilega hafa núverandi þingmenn áhyggjur af því. Í Fréttablaðinu í dag segir Einar K að ríkur vilji sé meðal þingmanna til að bregðast við. Mun nú verða skipuð nefnd sem gera á tillögur um breytingar. Markmið er m.a. að gera umræður hnitmiðaðri og minnka málþóf. Einar segir að skiptar skoðanir séu um hversu langt eigi að ganga í breytingum og að stíga verði varlega til jarðar. Svo mörg voru þau orð. Frosti Sigurjónsson bloggar í dag um sama efni. Frosti telur að samskiptamáti þingmanna í þingsal sé aðalskýring hins litla trausts. Fólk telji umræður ómálefnalegar og einkennast af alls konar dónaskap og óvirðingu. Frosti telur að framkoma þingmanna í nefndastarfi sé allt önnur og betri. Þingmenn líti á almennar umræður sem einhvers konar burtreiðar. Frosti virðist þeirrar skoðunar að Forseti geti beitt meiri aga og ávítt þingmenn í ræðustól. Svo mörg voru hans orð. Satt best að segja er ákaflega ólíklegt að breyting verði á trausti almennings ef slíkar hugmyndir eru ríkjandi meðal þingmanna. Nú er öllum ljóst að umræður í þingsal eru stundum hanaat. Í þingsal eru einnig mjög langar, ítarlegar og málefnalegar umræður. Þar sem Þingrásin er ekki vinsælust rása eru mjög fáir sem verða vitni að slíku. Fjölmiðlar segja gjarnan frá ef einhver hasar er. Hanaatið á sér hins vegar margra áratuga hefð í íslenskum stjórnmálum. Á fyrrihluta síðustu aldar fóru frambjóðendur flokka ríðandi á framboðsfundi og voru bestu vinir á ferðalögunum. Á fundunum sjálfum brá svo við að þeir rifust eins og hundur og köttur. Fyrirbærið er því inngróið og velþekkt í íslenskri stjórnmálaumræðu. Það er merkilegt að Frosti minnist ekkert á starfsaðstöðu þingmanna eða hvað þeir geta sett sig vel inní einstök mál. jafnvel í rólegum umræðum er vanþekking þingmanna oft skelfilega áberandi. það er einnig merkilegt að Frosti skuli ekkert minnast á mætingar þingmanna hvort sem um er að ræða mætingu á þingfundi eða mætingu á nefndarfundi. Nokkrir þingmenn hafa reyndar talað um slæma mætingu á nefndarfundi. Annað sem Frosti minnist ekkert á er hagsmunaskráning þingmanna. Þeir sem hafa haft fyrir því að lesa greinargerðir þingmanna fyrir hagsmunatengslum sínum komast ekki hjá því að taka eftir hversu fátæklegar þær eru. Sumir þingmenn hafa ekki einu sinni fyrir því að birta slíkar skráningar. Öll verðum við að læra og líka þingmenn. Það er hættulegt ef stjórmálalegt vald og vald fjármagnsins fléttast saman. Aðdragandi Hrunsins og Hrunið sjálfs ætti að vera okkur í fersku minni.

Staða fangelsismála og hugsanleg úrræði.

Í nýrri skýrslu Ríkisendurskoðunar kemur ýmsilegt athyglisvert fram. Stofnunin kemur með hugmyndir til útbóta og hafði þert það á ítarlegri hátt í skýrslu árið 2010. Í árslok 2012 biðu 466 óskilorðsbundnir dómar fullnustu. Af þeim höfðu 102 beðið lengur en 3 ár vegna skorts á fangarýmum. Í júni 2009 voru slíkir dómar 224. Meðalbiðtími hefur lengst um 45%. Meðalbiðtími lengdist hins vegar um 121% frá 2005 til 2009.  Endukomuhlutfall lækkaði á árunum 2008 til 2012 úr 45% í 43%. Ríkisendurskoðun bendir á að í lögum frá 2005 um fullnustu refsinga sé sérstök áhersla á betrun fanga. Þau verkefni hafi hins vegar ekki enn verið kostnaðargreind og þess vegna sé ekki tryggt að yfirvöld fangelsismála hafa fjárhagslega burði til að sinna lögbundnum verkefnum. Árið 2012 var 143% nýring á áfangaheimilinu Vernd. Skýringin er sú að fangar deila með sér herbergi. Augljóslega er brýn þörf að fjölga slíkum úrræðum. Auk þess þarf að skoða vandlega kosti og galla rafræns eftirlits. Samfélagsþjónusta hefur reynst vel. Mjög lágt hlutfall fanga brýtur af sér á ný. Mikilvægur þáttur betrunar er nám. Haustið 2012 voru 58 fangar innritaðir í FSU. Á vorönn 2013 stunduðu  4 fangar háskólanám í fjarnámi. Fangelsismál hafa verið hornreka þegar að fjárveitingum hefur komið á undanförnum árum. Það er greinilegt að stjórnmálamenn afla sér ekki vinsælda með því að taka málið upp á sína. Mikið og óeigingjart sjálfboðaliðastarf hefur verið unnið hér á landi í áratugi. Fangahjálp Verndar ber þar hæst.